چرا نان نزد ایرانیان مقدس است؟ ، نان در ادبیات شفاهی و فرهنگ عامه تهرانی ها - هیو بلاگ

خبرنگاران - حسن حسن زاده: هنوز هم اگر کسی نان خشکی کنار خیابان ببیند، آن تکه نان را از سر راه بر می دارد تا مبادا برکت خدا زیر پا بماند. نان از دیرباز تا امروز در فرهنگ مردم ایران مقدس بوده است.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

ایرانیان آنقدر برای نان احترام قائل بودند که ده ها ضرب المثل و شاید صدها و هزاران بیت شعر درباره احترام به نان در گنجینه فرهنگ خود حفظ نموده و برای آیندگان به یادگار گذاشته اند. صبا کارخیران محقق و نویسنده، از ابعاد معنوی نان نزد ایرانیان می گوید: نان برای مردم ایران از دیرباز بسیار مورد احترام بود. تا جایی که ابعاد معنوی نان را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. نخست؛ حضور پررنگ نان در ادبیات شفاهی از ضرب المثل ها تا دعاها و آثار بزرگ نظم و نثر فارسی است. به عنوان مثال، ضرب المثل ها و دعاهایی چون الهی نانت گرم، آبت سرد نشان از اهمیت نان میان ایرانیان دارد؛ چون نان گرم داشتن نشانه خوشبختی بود. و یا در آثار نظم و نثر از لالایی مادران که واژه نان را در خود جا داده بود تا ابیات بسیاری که در دیوان شمس، گلستان سعدی و مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری که از نان به عنوان عنصری قدسی یاد شده است.

از نان مقدس زرتشتی ها تا نان لاکو در گیلان

نان در فرهنگ عامه مردم ایران و ادیان نیز عنصری مقدس بود. کارخیران ادامه می دهد: علاوه بر تقدس نان میان مسیحیان، در میان زرشتیان هم اعتقاد به تقدس نان دیده می گردد. به عنوان مثال در اوستا از درون به عنوان یک نان مقدسی یاد شده است. زرتشتیان نان های دیگری هم دارند که به صورت مناسبتی و در مراسم آئینی پخته می گردد. نذر نان، نذر آرد گندم برای پخت نان که از گذشته تا امروز میان پیروان زرتشت رایج بوده است یکی دیگر از نشانه های تقدس نان در فرهنگ عامه است.

کارخیران ادامه می دهد: در شرق ایران نیز که آئین سفره بی بی هور اجرا می شد، کماج که نوعی نان سنتی است یکی از عناصر اصلی این سفره بود. در دین اسلام هم نان بسیار مورد احترام بوده است. به عنوان مثال ایرانیان مسلمان از قومیت های مختلف، در سفره بی بی رقیه و یا سفره حضرت ابوالفضل(ع) نان هایی با اسامی و روش های پخت متفاوت استفاده می نمایند. میان ترکمن ها هم نانی به نام کمبه رایج است که در سفره بی بی رقیه استفاده می گردد. گیلانی ها نیز نانی به نام لاکو به معنای دختر دارند که در سفره بی بی رقیه از آن استفاده می نمایند. تقدس نان در فرهنگ عامه را در خیرات نان برای اموات هم می توان مشاهده کرد؛ رسمی که هنوز هم مثل گذشته میان ایرانیان رایج است و مردم برای خیرات اموات خود به نانوایی ها نان صلواتی سفارش می دهند.