اعسار و مسائل حقوقی مربوط به آن

به گزارش هیو بلاگ، اعسار به زمانی گفته می گردد که شخص به دلیل ناتوانی اقتصادی، نمی تواند تکالیف اقتصادی خود را انجام دهد و فرد در این حالت معسر است. دو نوع اعسار داریم: اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از چیزی که به آن محکوم می گردد که هر دوی آن ها در بیشتر پرونده های حقوقی ممکن است مطرح گردد: از جمله مسائلی چون مهریه، نفقه و سایر دعاوی حقوقی

اعسار و مسائل حقوقی مربوط به آن

اعسار کلمه ای است که بار ها به گوشمان خورده و شاید معنای آن را به درستی نمی دانیم، حتما شنیده اید که فردی بدهکار، در مقابل اجرائیه ای که برایش صادر کرده اند اعسار داده است، یا دعوایی طرح کرده و چون توانایی و استطاعت اقتصادی برای پرداخت هزینه دادرسی (پول تمبر و ..) نداشته تقاضای اعسار داده است. در یک تعریف ساده از اعسار می توان گفت: معسر کسی است که به دلیل کافی نبودن دارائی یا دسترسی نداشتن به مال خود قادر به پرداخت هزینه های دادگاه نمی باشد.

آیا اعسار همان ورشکستگی است؟

ورشکستگی در قانون تجارت یعنی یک تاجر از پرداخت تعهدات خود عاجز شود و در واقع به نوعی متوقف شود. تاجر ورشکسته در اینجا اعم است از شخص تاجر یا شرکت تجاری. پس ورشکستگی عدم توانایی در پرداخت مربوط به تاجر و تجارتش است. اما معسر هر فرد غیر تاجری است که توانایی پراخت دیون خود یا هزینه های دادرسی و یا چیزی که به آن محکوم می شود را ندارد و اگر دادگاه حکم به اعسار شخصی صادر کرد، این حکم فقط در مورد شخص معسر است و ورثه او نمی توانند از حکم اعسار او استفاده نمایند؛ بنابراین اعسار و ورشکستگی هر کدام قواعد و مقررات مخصوص به خود را دارند و مفاهیم مجزا هستند.

انواع اعسار طبق قانون آئین دادرسی مدنی

  • اعسار از هزینه دادرسی: طرح هر دعوایی در دادگاه و دریافت حکم و اجرای آن در فرآیند دادرسی، اصولا هزینه هایی در پی خواهد داشت که به تناسب نوع دعوا و خواسته ما و همین طور ادله اثباتی که به کار می بریم این هزینه ها می تواند متفاوت باشند. در این نوع اعسار شخص به طور موقت قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نخواهد بود.
  • اعسار از چیزی که به آن محکوم می شود یا مورد حکم: هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع اقتصادی به دیگری محکوم شود مثل دادن دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، داشتن بدهی به دیگری و... و توانایی پرداخت آن را نداشته باشد و عدم توانایی اش در دادگاه ثابت شود، معسر از پرداخت محکوم به شناخته می شود.

چگونگی تقاضای اعسار و مرجع رسیدگی به آن

درخواست اعسار را می توان به طور جداگانه یا ضمن دعوای اصلی ای که اقامه کرده ایم، مطرح کنیم. در هر حال مرجع رسیدگی به ادعای اعسار (هر یک از انواع آن) با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد یا در ابتدا به آن رسیدگی کرده است (طبق ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379).

نحوه رسیدگی به دعوای اعسار چگونه است؟

ماده 14 قانون نحوه اجرای محکومیت های اقتصادی بیان می نماید: دعوای اعسار غیر اقتصادی است و در مرحله بدوی و تجدید نظر خارج از نوبت رسیدگی می شود.

1- قانونگذار به جهت جلوگیری از اطاله دادرسی همچنین احقاق حق طرفین دعوی رسیدگی به دعوی اعسار در مرحله بدوی را خارج از نوبت پیش بینی کرده است. در هر صورت رای صادره اعم از رد یا قبولی اعسار قابلیت تجدید نظر خواهی را داشته فلذا و بر اساس این مقرره رسیدگی به اعتراض معترض نیز در مرحله تجدید نظر خارج از نوبت خواهد بود.

2- رسیدگی خارج از نوبت، رسیدگی است که در جلسه فوق العاده برگزار می شود.

3- کلیه آرای غیر اقتصادی قابل تجدید نظر می باشند.

4- امکان استفاده معسر از حکم اعسار در تمام مراحل مربوط به همان دعوا وجود دارد.

5- هزینه دعوای اعسار از پرداخت هزینه دارسی نیز بر عهده مدعی اعسار خواهد بود، بنابراین وی بایستی به ماخذ دعاوی غیر اقتصادی هزینه پرداخت نماید.

6- معافیت خواستار از پرداخت هزینه دادرسی موقتی است، لذا به محض اینکه معسر متمکن از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه دارسی شود، اعم از اینکه شخصا کسب درآمد کند و یا محکوم له واقع شود (مواد 513 و 514 قانون آیین دادرسی مدنی) هزینه دادرسی از وی دریافت خواهد شد. این در حالی است که هزینه دادرسی از محکوم به، هزینه را از آن کسر و مازاد را به محکوم له تسلیم نماید.

7- چنانچه در راستای ماده 514 قانون آیین دادرسی مدنی قرار تقسیط هزینه دادرسی یا هزینه تجدید نظر خواهی صادر شود، خواستار یا تجدید نظر خواه مکلفند تا در مورد مقرر اقساط را بپردازند، در غیر این صورت و در هر مرحله ای که از پرداخت آن امتناع ورزید مراتب در اجرای مواد 54 و 64 قانون آیین دادرسی مدنی جهت برطرف نقص به وی ابلاغ می شود. در صورت عدم اقدام قرار مقتضی صادر خواهد شد. همچنین همزمان با پرداخت اقساط رسیدگی به اصل موضوع نیز آغاز خواهد شد.

آیا می توان برای پرداخت مهریه هم درخواست اعسار داد؟

بعد از صدور رای دادگاه در مورد پرداخت مهریه، اگر شوهر دادخواست اعسار عدم توانایی اقتصادی را ارائه ندهد و یا ارایه دهد، ولی اعسارش پذیرفته نشود، موظف است مهریه را یک جا پرداخت کند. اگر دادخواست اعسار پذیرفته شود دو حالت زیر متصور است:

  • مهریه تا سقف 110 سکه: در این صورت باید تمامی مهریه پرداخت شود، این پرداخت یکجا نیست و در واقع بر اساس درخواست اعسار، قسطی می شود. اما اگر شوهر برای پرداخت تمام یا پرداخت اقساط اقدامی نکند، راهی زندان خواهد شد.
  • مهریه بیش از 110 سکه: در این شرایط، در ابتدا باید 110 سکه مطابق قانون پرداخت شود. حال اگر شوهر 110 عدد سکه از مهریه را بپردازد اما مابقی را ندهد، دیگر برای دریافت بیش از 110 سکه نمی توان وی را زندانی کرد. بلکه فقط می توان از وی اموالی را به دادگاه معرفی و توقیف کرد و اگر اموال قابل توقیفی نداشت باید منتظر بود تا اموالی به دست آورد.

رسیدگی به تقاضای اعسار در پرونده های طلاق چگونه است؟

گفتیم معسر به کسی گفته می شود که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالَش، توانایی پرداخت هزینه دادرسی یا دیون خود را ندارد. یکی از مسایلی که در مبحث مهریه مورد توجه زوج قرار می گیرد، تقاضای اعسار است. اعسار را می توان به دو دسته اعسار مطلق و اعسار به تقسیط تقسیم کرد.

  • اعسار مطلق: در اعسار مطلق، زوج ضمن اینکه تصمیم به طلاق همسرش دارد، ادعا می نماید که اصلا اقتصادی ندارد و نمی تواند مهریه و سایر حقوقی اقتصادی همسرش را بدهد.
  • اعسار به تقسیط: مانند اعسار مطلق نیست و در اعسار به تسقیط زوج ادعا می نماید که توانایی پرداخت یک جای حقوق اقتصادی زوجه، قبل از اجرای صیغه طلاق را ندارد. در این گونه موارد دادگاه طبق ادعای زوج حکم به تسقیط مهریه و پرداخت در زمان های تعیین می دهد.

آیا دادگاه اعسار مطلق را احراز می نماید؟

موارد اعسار مطلق، نادر است و به طور معمول دادگاه آن را احراز نمی نماید. زیرا اگرچه در سایر دیون مثل دیه، قانونگذار محلی مثل بیت المال را تعیین کرده است تا در صورت اعسار، دیه از آن محل برای پرداخت به اولیای دم تامین شود، اما در قسمت دیگر دیون مثل مهریه و سایر حقوق، از طرف قانون گذار، محل دیگری پیشبینی نشده و تعیین نیست که اگر اعسار مطلق از ناحیه دادگاه پذیرفته و طلاق انجام شود، دسترسی به زوج میسر باشد یا زوجه بتواند بعد ها اقتصادی از زوج به دست آورد و حقوق ازدست رفته خود را احیا کند یا خیر. به خصوص آن که پس از قبول اعسار و صدور رأی، هیچ تضمینی جهت پرداخت آن در قوانین موضوعه پیشبینی نشده و از طرفی، مورد آن نیز نادر است. زیرا چنانچه تقاضای طلاق ناشی از سوءاخلاق و رفتار یا تخلف از وظایف همسری توسط زوجه باشد و در اثر همین تقصیرات توامان یا جداگانه، زوجه به تقدیم دادخواست طلاق مبادرت کرده باشد، غیر از مهریه، دیگر حقوق اقتصادی مثل اجرتالمثل به او تعلق نمی گیرد که احتیاج به تقدیم دادخواست اعسار باشد. خاصه آن که از پرداخت دین خود به زن اظهار عجز و ناتوانی کند که در این صورت، طلاق به مصلحت وی نیست و بر فرض که مبادرت به تقدیم دادخواست طلاق کرد و نسبت به حقوق اقتصادی زوجه تقاضای اعسار داشت، این اعسار پذیرفتنی نیست مگر اینکه دلیل موجهی به دادگاه ارایه کند که در عین اینکه همسرش وظیفه خود را انجام می دهد، اما به لحاظ شرایط شخصی قادر به ادامه زندگی مشترک با زوجه نیست.

به عنوان مثال ادعا کند که به لحاظ از کار افتادن کلیه یا دیالیز کردن دو بار در طول هفته، امکان هرگونه فعالیت مثبت در زندگی از وی سلب شده و قادر به ادامه زندگی نیست و از طرفی به لحاظ شرایط جسمی، شرایط اقتصادی خوبی هم ندارد. به نظر می رسد در این صورت، چنانچه صحت ادعا و اظهارات وی احراز شد، مانعی جهت رسیدگی و صدور رای وجود ندارد.

راه های اثبات اعسار

تا قبل از تصویب قانون نحوه محکومیت های اقتصادی مصوب 1394 مدعی اعسار می بایست استشهادیه ای با امضای حداقل چهار نفر از افرادی که از شرایط اقتصادی او آگاه بودند را پیوست دادخواست اعسار می کرد. ولی با تصویب قانون جدید تغییراتی در شیوه اثبات ادعای اعسار به وجود آمد.

  • مدعی اعسار باید صورت کلیه اموال اعم از منقول و غیرمنقول، میزان بدهی ها، طلب ها و حساب های بانکی خود را ضمیمه دادخواست کند.
  • در فرضی که طلبکار اقتصادی را به بدهکار می دهد سپس قیمت آن را مطالبه می نماید با فرضی که طلبکار اقتصادی را قبلاً به بدهکار نداده است، نحوه اثبات آن متفاوت است؛ با این شرح که در فرض اول، این بدهکار (مدعی اعسار) است که باید ادعای خود را اثبات کند و اگر نتواند ادعای خود را اثبات کند معسر شناخته نمی شود. ولی در فرض دوم که طلبکار اقتصادی را قبلاً به مدعی اعسار نداده است (مانند مهریه زوجه) این طلبکار است (زوجه) که باید توان پرداخت مدعی اعسار را اثبات کند در غیر این صورت بدهکار (مدعی اعسار) می تواند با ادای سوگند طبق تشریفات مقرر ادعای خود (معسر بودنش) را اثبات کند.
  • طریقه اثبات در قانون جدید تعداد شهود از چهار نفر به دو نفر کاهش یافته است.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

سازمان میراث فرهنگی: سازمان میراث فرهنگی، با وبسایت مجموعه میراث فرهنگی ایران همراه باشید.

منبع: setare.com
انتشار: 8 مهر 1400 بروزرسانی: 8 مهر 1400 گردآورنده: heevblog.ir شناسه مطلب: 6878

به "اعسار و مسائل حقوقی مربوط به آن" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "اعسار و مسائل حقوقی مربوط به آن"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید